Sauzen uit Antarctica
Antarctica
De naam Antarctica is de geromaniseerde vorm van het Griekse samengestelde woord á¼€νταρκτική wat "tegenover de Arctis (= het Noorden)" betekent. Er is dus niet overdreven lang over nagedacht hoe dit grote land te noemen. Aan de andere kant moet je nooit teveel moeite doen een naam te verzinnen als je ergens bent waar je tenen eraf vriezen.
Verschillende landen hebben een territoriale claim op delen van Antarctica, maar op grond van het Antarctica-verdrag zijn al deze aanspraken opgeschort. Wel zijn er enkele naburige eilanden die bestuurlijk onder Australië of een Europees land vallen. Welke? Die volgen hieronder.
Verwacht geen sauzen die als oorsprong Antarctica hebben, want veel eilanden zijn onbewoond. Wat deze eilanden wel hebben, is een interessant verleden. En dat wordt hier aangestipt.
Antarctica
Op Antarctica groeien slechts enkele plantensoorten zoals (korst)mossen een grassoort en een anjersoort. De wateren rond Antarctica zijn rijk aan voedsel. De basis van dit voedsel wordt gevormd door plankton. Dat wordt gegeten door krill en krill vormt het hoofdvoedsel van walvissen, die er vele tonnen per dag van naar binnen werken.
Eten meenemen naar Antarctica zit aan strenge regels vast om het fragiele ecosysteem te beschermen en de introductie van invasieve plantsoorten te voorkomen.
Heden ten dage is de primaire bron van levensonderhoud voorverpakt voedsel en conserven. Sommige onderzoekstations hebben chefs die Chinees eten maken of pizzas bakken.
Een Concordia Station, gerund door Italianen en Fransen, waar een kok huist die er inmiddels jarenlang zit, heeft een goed uitgeruste keuken en eetruimte. De wetenschappers daar eten een mengeling van traditionele gerechten van thuis.
Plantengroei is uiterst moeilijk. Sommige onderzoekstations zijn begonnen met het cultiveren van hydroponische systemen voor verse kruiden, bladgroen en ander groenvoer. Op deze manier wordt de diversiteit van voeding vergroot.
In het Duitse Lucht- en Ruimtevaartcentrum (GAC) gebruikt men verticale bouw in de kas waar producten in bakken onder LED lichten worden geteelt in plaats van natuurlijk zonlicht.
Recept
Hoosh op Antarctische wijze
Pemmican is een eetbare substantie bestaande uit vlees van de caribou en vet van hetzelfde dier. Door het te vormen met ijs of water wordt er vastigheid aan gegeven. Je eet het op een biscuitje of maak er hoosh van, een stoofpot.
​
Ingrediënten voor 2 personen:
60 gr pemmican pp
75 gr slee biscuits pp, zoiets als zeekaak maar dan voor op het ijs
100 ml water pp, meer indien nodig
Info: polarguidebook.com, Wikipedia
Hoosh op Antarctische Wijze
Wat te doen:
stoof alles in een pan en verdeel het over twee kommetjes. Scott en Amundsen haalden hiermee de Zuidpool dus het is een goede en energierijke maaltijd.
Afbeelding: coolantarctica.com
Bouveteiland (No)
Bouveteiland ligt in de zuidelijke Atlantische Oceaan. Het eiland is een onbewoond en het meest afgelegen eiland in de wereld. Het verhaal gaat, dat de overvliegende ISS de dichtsbijzijndste buren zijn van dit eiland. Het dichtstbijzijnde bewoonde gebied op de aarde zelf is het eiland Tristan da Cunha, 2260 km ten noorden van Bouvet.
Ondanks dat het onbewoond is, heeft het eiland een eigen topleveldomein, namelijk .bv waarvan Noorwegen de beheerder is maar waarop niet geregistreerd kan worden.
Geen inwoners, geen grasland om op te verbouwen, geen veeteelt, fruitbomen of aardappeltjes. Wetenschappers, ontdekkingsreizigers en overlevenden die dit eiland bezochten, hielden zich in leven met wat er te scharrelen was zoals zeehonden, vis, zeevogels. Met dit gezouten, gedroogd of gerookt, konden ze zich in leven houden. Ook werden er stoofpotten gemaakt met alles wat er maar voorradig was. Eieren van zeevogels rauw eten was een vlotte manier om in éen keer veel energie te nuttigen.
Afbeelding: indexmundi.com
Info: kiltiefish.com
Crozeteilanden (Fr)
De Crozeteilanden zijn ontdekt door een expeditie van Marc-Joseph Marion du Fresne, een ontdekkingsreiziger, en genoemd naar Jules Crozet, zijn onderbevelhebber. Crozet bestaat uit zes over het algemeen vulkanische eilanden en vele uiterst kleine eilandjes en rotsen dicht bij deze zes eilanden. De zes eilanden vormen samen een boog.
De Îles Crozet zijn, op het onderzoekscentrum Alfred Faure na, onbewoond. Populatie gemiddeld 18 in de winter, 30 in de zomer. Het onderzoekscentrum ligt aan de oostkust van de Île de la Possession en is sinds 1963 continu bemand geweest.
Begin 19e eeuw werden de eilanden vaak bezocht door zeehondenjagers. Zij zorgden ervoor dat de zeehonden in 1835 al bijna waren uitgeroeid op de eilanden. Later werd walvisvangst de belangrijkste activiteit rond de eilanden.
Vanwege al die pielerige eilandjes, kwamen er vaak schipbreuken voor. Overleven was een opgave die een aantal Britse matrozen tot kunstvorm hadden verheven, toen hun schip in 1821 daar zonk. Ze brachten twee jaar op de eilanden door voordat ze gered werden. Door dit voorval, of misschien gewoon omdat ze aardig zijn, stuurt de Royal Navy van Groot Brittannië elke paar jaar een schip naar Crozet om naar schipbreukelingen te zoeken.
Het grote eiland van Île de la possession heeft een kleine pier en wordt vier keer per jaar bezocht door een bevoorradingsboot die vanuit Réunion de Crozet eilanden, Kerguelen, Île Saint-Paul en Île Amsterdam bezoekt waarvan het terug vaart naar Réunion. Tot 2019 mochten toeristen mee, maar na covid is dit voorgoed gestopt.
Wat de bevoorrading was, is onbekend. Dus geen sausjes om recepten van door te geven.
Afbeelding polardpod.fr.
Heard en McDonaldeilanden (Aus)
De Heard en McDonaldeilanden (Engelse afkorting HIMI) zijn een onbewoonde onherbergzame subantarctische eilandengroep in het zuiden van de Indische Oceaan ter hoogte van Vuurland en vallen onder de jurisdictie van Australië. HIMI is genoemd naar ontdekker en robbenjager James Heard die daar als eerste was.
Het zijn een aantal eilanden, eilandjes en rotsen die op het Kerguelenplateau liggen.
Zoals het Bouveteiland hebben deze eilanden een eigen toplevel domein: .hm, hoewel niemand precies weet waarom dit is.
Een ander leuk weetje, is dat HIMI op de VS op de lijst van landen met importheffing is geplaatst, hoewel er geen inwoners zijn.
Wat voedsel betreft voor de schipper die daar belandt: er is gletsjermos, je kunt plankton ceviche maken en vers gevangen wat je kunt vangen om te roosteren.
Afbeelding: mappingmemories.ca
Kerguelen (Fr)
Kerguelen is een onherbergzame vulkanisch archipel in de zuidelijke wateren van de Indische Oceaan. Er wonen zo'n 100 mensen, voornamelijk wetenschappers, hoewel het officiële aantal inwoners op 45 wordt geschaald. Zoals bij al deze eilanden, zal dit verschil wel zomer en winterbevolking zijn.
​Het hoofdeiland, genaamd La Grande Terre (vroegere naam 'Désolation'), wordt omgeven door ongeveer 300 kleinere eilanden. Samen met de Heard en McDonaldeilanden vormen deze eilanden de pieken van het Kerguelenplateau, een twintig miljoen jaar geleden verzonken mini-continent ter grootte van een derde deel van Australië. Op de eilanden zijn resten gevonden van negentig miljoen jaar oude versteende bossen, wat aangeeft dat dit gebied ooit boven water moet hebben gelegen. Het hoogste punt van Kerguelen is de Grand-Ross (1850m) in het Galliéni Massif.
Kerguelen heeft een zeeklimaat met een gemiddelde temperatuur van 4,5°C. Er valt veel en frequent neerslag. Dit kan heel het jaar door zowel regen als sneeuw zijn. Er staat vrijwel continu een krachtige westenwind.
Op het hoofdeiland leven ijshoenders, pinguïns, albatrossen en zeeolifanten. Ook verwilderde katten, afstammelingen van scheepskatten, en uitgezette rendieren. Omdat er een voortdurende wind waait, leven er geen gevleugelde insecten op het eiland.
De Kerguelenkool (Pringlea antiscorbutica), die voorkomt op veel eilanden in de zuidelijke Indische Oceaan, werd door walvisvaarders tegen scheurbuik gebruikt. De bladeren van deze kool zijn gelig-groen en bevatten veel vitamine C. Omdat er geen insecten zijn maar wel wind, vindt er windbestuiving plaats. Daarom steken meeldraden en stempel uit de bloemen.
Door de aanwezigheid van deze kool en omdat mossels die bij eb vrij makkelijk te vergaren zijn, kan een maaltje gemaakt worden door de mossels open te stomen en met de Kerguelenkool te verorberen.
Afbeelding: britannica.com
Info: blog.tepapa.govt.nz
Saint-Paul en Amsterdam (Fr)
Saint-Paul en (Nieuw-)Amsterdam ligt in het zuidelijk deel van de Indische Oceaan en heeft geen permanente bewoners. Er is wel een nederzetting op Amsterdam waar rond de 25 wetenschappers verblijven, en het dubbele aantal in de zomer. Het permanente wetenschappelijk station Martin-de-Viviès bevindt zich op het eiland Amsterdam. In 2006 werd het eiland erkend als natuurreservaat.
In 1928 werd La Langouste Française neergezet op Saint-Paul, een conservenfabriek. Drie jaar later ging het op de fles en 7 werkers waren op het eiland gestrand. Na een “oeps, sorry” moment ging men drie jaar later kijken hoe het met hen ging en men vond 2 overlevenden. Dit oeps moment staat te boek als Les Oubliés de Saint-Paul. De ruïne van de voormalige fabriek alsook wat roestig oud staal is nog steeds te zien.
De eerste permanente basis werd gedaan in 1949/1950 op instigatie van meteoroloog Paul Martin de Viviès, hij naar wie het station is vernoemd. De 23 wetenschappers verbleven daar 8 maanden en stichtten de TAAF (Territoire des Terres Australes et Antarctiques Françaises). Vanaf dat moment worden elk jaar nieuwe expedities ondernomen om de wetenschappelijke studies daar voort te zetten. Er wordt o.a. onderzocht naar wereldwijde impact van atmosferische verontreinigingen zoals die van Tchernobyl, verhogingen in CO2 concentratie, radon, zwavel enzovoorts, maar ook van seismische ontwikkelingen en migratie van vogels.
Okee, dit heeft allemaal niets met sauzen te maken, maar voegt wel toe aan het “oh, jeetje, dat wist ik niet” effect van het leven.
Afbeelding: 2.bp.blogspot.com
Info: discoverfrance.net
Zuidelijke Orkney eilanden (VK en Argentinië)
De Zuidelijke Orkney eilanden zijn sub-antarctische eilanden aan de rand van de Scotiazee in de Zuidelijke Oceaan. De eilanden vormen een onderdeel van de Scotiarug.
Zoals de liggen al doet vermoeden, is het klimaat hier koud, nat en winderig, een beetje zoals de Nederlandse kust 10 maanden per jaar, behalve dat de Orkney eilanden goeddeels bedekt is met ijs en de temperatuur schommels tussen 12C in de zomer tot -44C in de winter. Dat is tevens de reden dat het aantal mensen in de zomer rond de 55 ligt en 14, de dapperen onder ons, in de winter.
Het archipel bestaat uit eilanden en eilandgroepen: Coronation-eiland:
het grootste eiland, met als hoogste punt Mount Nivea (1266 m), Laurie-eiland: het meest oostelijk gelegen eiland, Powell-eilanden, Signy-eilanden, Saddle-eilanden en Inaccessible-eilanden: ('ontoegankelijke eilanden') liggen op ongeveer 15 zeemijlen ten westen van de hoofdeilanden.
De Zuidelijke Orkney eilanden is een extreem ruige, rotsachtige groep eilanden met een gevarieerd dierenleven, bestaande uit meerdere pinguïn-, zeehond- en walvissoorten. De zee rondom de eilanden ligt meestal bezaaid met enorme ijsbergen, afgebroken van de ijsplaat diep in de Weddellzee.
Naast drie soorten Ezels-, Adélie- en Kinbandpinguïns, broeden er Sneeuwstormvogels, Kaapse duiven, Kelpmeeuwen, IJshoenders, Blauwoogaalscholvers, sterns en jagers. In de omringende wateren leven ook veel zeehonden, waaronder de Antarctische pelsrob.
Afbeelding: assets.vacationstogo.com
Info: oceanwide-expeditions.com
Zuidelijke Shetlandeilanden (VK, Chili, Argentinië)
De Zuidelijke Shetlands is een groep Antarctische eilanden in de Drake Passage. In de Antarctic Treaty van 1959 gaat men er vanuit dat heel Antarctica beschermd wordt “in het belang van vrede en wetenschap”.
Er zijn drie landen die een claim op deze Shetlands hebben gezet: VK vanwege het “ik was hier eerst” principe; Chili, vanwege de Antártica Chilena province, die vier provincies van Chili die zich in de ijskoude wateren daar bevinden; Argentinië vanwege de Argentine Antarctica, Tierra del Fuego province.
In de zomer wonen er 500 mensen, louter onderzoekers, en ’s winters blijft iedereen thuis bij de haard en zijn de eilanden leeg. Ook bezoekers komen alleen in de zomer.
Een expeditie naar deze eilanden biedt goede kansen op veel Antarctische diersoorten te zien, wat onverwacht is in zo’n extreme omgeving. Zeehonden, pinguïns en walvissen genieten ’s zomers van het beschikbare voedsel in de wateren en ook op het land is wat vegetatie te vinden, zoals korstmossen, algen en andere mossen. Voor een inventieve kok zal er dus wel een stoofpotje te maken zijn.
Afbeelding: coolantarctica.com
Info: oceanwide-expeditions.com
Zuid-Georgia en de Zuidelijke Sandwicheilanden (VK)
Deze eilanden vallen onder de soevereiniteit van het VK en liggen op de Scotiarug aan de rand van de Scotiazee in de zuidelijke Atlantische Oceaan. Er wonen pakweg 22 mensen en werd ook tijdens die onnozele Falklandtoestanden een dispuut tussen Argentinië en het Verenigd Koninkrijk en blablabla. Maar goed.
Grytviken, een gehucht op Zuid-Georgia, is een populaire plek geworden voor bruidsparen. Waarom? Geen idee. Het is voormalig station voor de walvisvaart, en ligt beschut. Misschien dat dit laatste de aantrekkingskracht is voor bruidsparen, zodat het boeketje niet op de wind wordt meegenomen. Overigens werd de kerk van het walvisstation, waar de bruidsparen zich verzamelen, in 1932 voor de eerste maal gebruikt voor een trouwerij.
Flora en fauna zijn een grote trekpleister en zelfs postzegelverzamelaars kunnen zeldzame postzegels van Zuid-Georgia kopen. Ook is het een paradijs voor liefhebbers van wilde dieren. Niet alleen de enorme koningspinguïns kolonies, maar ook albatrossen, sterns en verschillende stormvogels. Ook walvissen, zeehonden en zeeolifanten zijn er te ontdekken, aangezien Zuid-Georgia de hoogste concentratie van zeeleven op aarde heeft.
Een leuk weetje: Ernest Shackleton is tijdens de Shackleton-Rowett expeditie op Grytviken overleden en daar begraven bij de graven van de walvisvaarders. De weduwe van Shackleton heeft deze plek gekozen als zijn laatste rustplaats. Een mooie geste van de vrouw van deze innemende en ondernemende ontdekkingsreiziger.
Afbeelding: ian.macky.net
Info: oceanwide-expeditions.com
Grytviken, het verlaten walvisstation. Foto: Wikipedia